1 Τον ταπεινό η σοφία του θα τον υψώσει και θα τον βάλει να καθίσει στους άρχοντες ανάμεσα.
2 Μην επαινέσεις άνθρωπο για την ομορφιά του, κι άνθρωπο μην αποστραφείς για την κακή του εμφάνιση.
3 Ανάμεσα στα φτερωτά, μικρή είν’ η μέλισσα, μα απ’ τα γλυκά γλυκύτερο είν’ αυτό που φτιάχνει.
4 Για κείνα που φοράς μην καυχηθείς, κι όταν τιμές σου κάνουν μην περηφανεύεσαι, γιατί είναι τα έργα του Κυρίου θαυμαστά κι ωστόσο ανεξιχνίαστα για τους ανθρώπους.
5 Πολλοί ηγεμόνες ως το χώμα ταπεινώθηκαν, κι εκείνος που κανείς δεν το περίμενε φόρεσε στέμμα.
6 Πολλοί κυρίαρχοι εξευτελίστηκαν, κι άνθρωποι επιφανείς παραδοθήκανε σ’ άλλων την εξουσία.
7 Πριν εξετάσεις μην κατηγορήσεις· πληροφορήσου πρώτα κι ύστερα κάνε επίπληξη.
8 Πριν πρώτα ακούσεις, μη δίνεις απάντηση, κι ενώ κάποιος μιλάει μην παρεμβαίνεις.
9 Για πράγμα που δε σε αφορά μη διαπληκτίζεσαι, και μην ανακατεύεσαι σε αμαρτωλών αντιδικίες.
10 Παιδί μου, με πολλά μην ασχολείσαι πράγματα· αν τις ασχολίες σου αυξήσεις, δε θα μείνεις άβλαβος· ακόμα και αν τρέχεις δε θα προλαβαίνεις, δε θα μπορέσεις να γλιτώσεις δραπετεύοντας.
11 Συμβαίνει κάποιος να δουλεύει όσο γίνεται πιο σκληρά και με ταχύ ρυθμό, κι ωστόσο να στερείται όλο και περισσότερο.
12 Υπάρχει κι άλλος που κάθεται χωρίς δουλειά, με λίγη δύναμη και με περίσσια φτώχεια, και πάντα έχει ανάγκη από βοήθεια. Κι όμως ο Κύριος τον βλέπει με συμπάθεια, τον ανορθώνει απ’ την αθλιότητά του,
13 τον ανυψώνει κι όλοι μένουν έκθαμβοι γι’ αυτόν.
14 Και τα καλά και τα κακά, ζωή και θάνατος, φτώχεια κι άφθονος πλούτος, όλα προέρχονται απ’ τον Κύριο.
15 [Η φρόνηση, η σοφία και του νόμου η γνώση προέρχονται απ’ τον Κύριο· η ευσπλαχνία κι η αγαθοεργία προέρχονται απ’ αυτόν.
16 Η πλάνη και ο σκοτισμός του νου, μαζί με τους αμαρτωλούς γεννήθηκαν· κι όσοι ευχαριστιούνται στο κακό, μέσα σ’ αυτό γερνάνε].
17 Τα δώρα του Κυρίου πάντοτε παραμένουν στους ευσεβείς, κι η εύνοιά του θα τους συνοδεύει αιώνια.
18 Συμβαίνει κάποιος να πλουτίζει από οικονομία και τσιγκουνιά, αλλά να ποια θα είν’ η ανταμοιβή του:
19 Όταν θα πει, «σταματώ να εργάζομαι, τώρα πια θα τρώω από τ’ αγαθά μου», δε θα ξέρει πόσο θα διαρκέσει αυτό, κι ύστερα σ’ άλλους θα τ’ αφήσει όλα και θα πεθάνει.
20 Μένε πιστός στο έργο σου, σ’ αυτό αφοσιώσου· πάνω στο έργο σου να γερνάς.
21 Του αμαρτωλού τα κατορθώματα να μη σ’ εκπλήττουν· στον Κύριο να εμπιστεύεσαι και να επιμένεις στο έργο σου το κοπιαστικό, γιατί του είναι εύκολο να κάνει ξαφνικά πλούσιο τον φτωχό σε μια στιγμή.
22 Η ευλογία του Κυρίου είναι του ευσεβή ο μισθός, και δε θ’ αργήσει να φανεί αυτή η ευλογία.
23 Μην πεις, «τι ανάγκη έχω; Και τι τα θέλω από ’δω κι εμπρός τα άλλα αγαθά;»
24 Μην πεις, «από τι έχω ανάγκη; Υπάρχει τάχα κάποιο πράγμα όμορφο, που θα μπορούσα ακόμα να γευτώ;»
25 Στης ευτυχίας τον καιρό ξεχνιέται η δυστυχία, κι η ευτυχία λησμονιέται στης δυστυχίας τον καιρό.
26 Ο Κύριος μπορεί να περιμένει ως την ημέρα του θανάτου, για να ανταποδώσει στον καθένα ανάλογα με τα έργα του.
27 Η δυστυχία μιας στιγμής φέρνει τη λησμονιά της καλοπέρασης και στα στερνά του ανθρώπου, τα έργα του όλα έρχονται στο φως.
28 Πριν απ’ το θάνατο κανέναν μην καλοτυχίζεις, γιατί απ’ το θάνατό του ο άνθρωπος γνωρίζεται.
29 Στο σπίτι σου μη βάζεις όποιον να ’ναι, γιατί ο άνθρωπος ο δολερός στήνει πολλές παγίδες.
30 Σαν πέρδικα που σε κλουβί τη βάζουνε για κράχτη, έτσι είναι ο άνθρωπος ο υπεροπτικός· και σαν κατάσκοπος παραφυλάει ποιος θα πέσει.
31 Τα καλά σαν κακά παρουσιάζοντας, στήνει παγίδες· και για τα πράγματα τα πιο εκλεκτά κάτι θα βρει να πει.
32 Από μια σπίθα της φωτιάς μεγάλη ανάβει ανθρακιά, κι ο αμαρτωλός για ένα πράγμα ενδιαφέρεται: Αίμα να χύσει.
33 Φυλάξου από τον άνθρωπο το μοχθηρό, γιατί κακά πράγματα μηχανεύεται· μην τύχει και για πάντα σε στιγματίσει.
34 Βάλε έναν ξένο σπίτι σου και θα σε αναστατώσει, κι απ’ τους δικούς σου τους ανθρώπους θα σε κάνει ν’ αποξενωθείς.