1 Μπορεί ο καθένας να σου λέει: «Κι εγώ είμαι φίλος σου»· μα μερικοί είναι φίλοι μόνο με τα λόγια.
2 Δεν είναι για τον άνθρωπο λύπη μέχρι θανάτου, όταν ο σύντροφος κι ο φίλος γίνονται εχθροί;
3 Αχ, κακή προδιάθεση, από πού ήρθες; Πώς μπόρεσες να πλημμυρίσεις τη γη με απάτη;
4 Ο σύντροφος ευχαριστιέται όταν χαίρεται ο φίλος του· μα τον καιρό της στενοχώριας θα στραφεί εναντίον του.
5 Όσο του δίνει ο φίλος του κάτι για να γεμίσει το στομάχι του, στη θλίψη του συμπαραστέκει. Αν γίνει όμως πόλεμος χάνεται πίσω απ’ την ασπίδα του.
6 Το φίλο σου μην τον ξεχνάς μες στη ζωή σου, προπάντων μην τον λησμονάς μέσα στα πλούτη σου.
7 Ο κάθε συμβουλάτορας τη γνώμη του την εκθειάζει, αλλά υπάρχουν μερικοί που συμβουλεύουνε για το συμφέρον τους.
8 Φυλάξου από συμβουλάτορα και μάθε πρώτα τι τον ενδιαφέρει –γιατί αυτός για το συμφέρον του θα δώσει συμβουλή– μήπως και ρίξει πάνω σου τις βλέψεις του,
9 και σου πει: «Σε δρόμο είσαι καλό». Κι έπειτα θα σταθεί από μακριά, να δει το τι θα πάθεις.
10 Μη συμβουλεύεσαι αυτόν που σε υποβλέπει και κρύβε τους σκοπούς σου απ’ αυτούς που σε φθονούν.
11 Μη συμβουλεύεσαι γυναίκα σχετικά με την αντίζηλό της, άνθρωπο φοβιτσιάρη για τον πόλεμο, έμπορο για εμπορικές συναλλαγές, αγοραστή για πούλημα, τσιγκούνη άνθρωπο για ευγνωμοσύνης ανταπόδοση· μη συμβουλεύεσαι για καλοσύνη έναν άσπλαχνο, για οποιαδήποτε δουλειά έναν τεμπέλη ή κάποιον που είναι με το χρόνο μισθωτός για μιας δουλειάς το τέλειωμα ούτε οκνό υπηρέτη για μπόλικη δουλειά. Πάνω σ’ ετούτους μη στηρίζεσαι για όποια και να ’ναι συμβουλή.
12 Αντίθετα, να συναναστρέφεσαι αδιάκοπα με άνθρωπο ευσεβή, που καλά ξέρεις πως τηρεί τις εντολές κι είναι μ’ εσένα ομόψυχος, και που μαζί σου θα πονέσει αν πέσεις σε κάποιο παράπτωμα.
13 Και μάθε να βασίζεσαι στης καρδιάς σου τη συμβουλή, γιατί κανείς δε σου είναι απ’ αυτήν πιο έμπιστος.
14 Το ένστικτο του ανθρώπου τον πληροφορεί συχνά καλύτερα, παρά εφτά φύλακες που κάθονται στη σκοπιά ψηλά.
15 Μα πάνω απ’ όλα αυτά τον Ύψιστο ικέτευε, να οδηγεί τα βήματά σου στην αλήθεια.
16 Πριν από κάθε δουλειά προηγείται συζήτηση, και στοχασμός χρειάζεται πριν απ’ την κάθε πράξη.
17 Της καρδιάς η απόφαση σε τέσσερις κατευθύνσεις μπορεί να οδηγήσει:
18 Προς το καλό ή προς το κακό, προς τη ζωή ή προς το θάνατο· και η γλώσσα μπορεί να οδηγήσει τους άλλους προς καθεμιά απ’ αυτές τις κατευθύνσεις.
19 Μπορεί κάποιος να ’ναι πανέξυπνος και να διδάσκει κι άλλους πολλούς· μα για τον εαυτό του να είναι άχρηστος.
20 Μπορεί κάποιος να ’ναι καλός ομιλητής μα να είναι μισητός και να του αρνούνται τελικά και το ψωμί.
21 Αφού στερήθηκε κάθε αληθινή σοφία, δεν αξιώθηκε απ’ τον Κύριο να είναι αξιαγάπητος.
22 Κάποιος μπορεί να ’ναι σοφός για τον εαυτό του, και μόνο αυτός να ωφελείται από τη γνώση του.
23 Ο αληθινά σοφός διδάσκει το λαό του και οι καρποί της φρόνησής του πείθουν και διαρκούν πολύ.
24 Ένας τέτοιος άνθρωπος θα ’ναι γεμάτος ευλογίες και όλοι όσοι τον βλέπουν θα τον καλοτυχίζουν.
25 Του ανθρώπου η ζωή είναι μετρημένη, οι μέρες όμως του Ισραήλ είναι αναρίθμητες.
26 Ο σοφός την εμπιστοσύνη έχει του λαού του κι αθάνατο θα μείνει τ’ όνομά του.
27 Παιδί μου, όσο ζεις τον εαυτό σου να εξετάζεις· δες τι είναι κακό για σένα και μην το αποκτάς.
28 Γιατί όλα τα πράγματα καλά δεν είναι για όλους ούτε όλοι οι άνθρωποι ευχαριστούνται με το καθετί.
29 Μην είσαι αχόρταγος για κάθε απόλαυση και μην τρως με απληστία.
30 Γιατί θα φέρει αρρώστια το πολύ φαΐ κι η λαιμαργία στην αηδία θα οδηγήσει.
31 Πολλοί από λαιμαργία πέθαναν, ενώ χρόνια πολλά θα ζει εκείνος που προσέχει.