1 Υπάρχει παρατήρηση που καταντάει κακή· κάποτε είν’ σοφότερο κανείς να μη μιλάει.
2 Καλύτερα είναι να μαλώσεις κάποιον, παρά να βράζει μέσα σου ο θυμός·
3 κι όποιον τα σφάλματά του ομολογεί, δε θα μπορέσουν να τον ταπεινώσουν.
4 Αυτός που να επιβάλει προσπαθεί τη δικαιοσύνη με τη βία, μοιάζει μ’ ευνούχο που ποθεί μια κόρη να ξεπαρθενέψει.
5 Ένας σωπαίνει κι αποδείχνεται σοφός· κι άλλος γίνεται μισητός απ’ τα πολλά που λέει.
6 Ένας σωπαίνει γιατί δεν ξέρει τι ν’ αποκριθεί· κι άλλος σωπαίνει γιατί ξέρει πότε πρέπει να μιλήσει.
7 Ο σοφός ξέρει να σωπαίνει ως την κατάλληλη στιγμή, ενώ ο φλύαρος κι ανόητος μιλάει κι όταν έχει περάσει η ώρα η κατάλληλη.
8 Αυτός που λόγια λέει πολλά γίνεται βαρετός· και μισητός γίνεται αυτός, που τη δική του γνώμη θέλει να επιβάλει.
9 Συμβαίνει να ’ναι κάποιος ευτυχής μες στις κακοτυχίες, κι άλλοτε μια ανέλπιστη ευκαιρία φέρνει καταστροφή.
10 Υπάρχουν δώρα που προσφέρεις και τίποτα δε σε ωφελούν, και υπάρχουν δώρα το διπλό που σου αποδίδουν.
11 Πολλοί εξαιτίας της δόξας ταπεινώθηκαν, κι άλλοι μέσα από την αφάνεια αναδειχτήκαν.
12 Συμβαίνει κάποιος ν’ αγοράζει πράγματα πολλά με λίγα χρήματα, μα του στοιχίζουν περισσότερο εφτά φορές.
13 Ο σοφός με τα λόγια του γίνεται αξιαγάπητος, ενώ οι φιλοφρονήσεις των ανόητων πάνε χαμένες.
14 Το δώρο του ανόητου σε τίποτα δε σ’ ωφελεί, γιατί τα μάτια του είναι άπληστα, πολλαπλάσια να λάβει·
15 λίγα σου δίνει και πολύ σε κατακρίνει, το στόμα του σαν διαλαλητής θα το ανοίξει· σήμερα σου δανείζει κι αύριο πίσω σ’ τα γυρεύει· ένας άνθρωπος τέτοιος είναι απεχθής.
16 Λέει ο ανόητος: «Δεν έχω ούτ’ ένα φίλο και κανείς δε με ευγνωμονεί για τα καλά που κάνω·
17 αυτοί που τρώνε το ψωμί μου με κακολογούν». Πόσες φορές και πόσοι τον περιγελούν!
18 Καλύτερο το παραπάτημα στο δρόμο σου, παρά στα λόγια· μ’ αυτόν τον τρόπο άξαφνα ξεπέφτουν οι κακοί.
19 Ο άξεστος άνθρωπος είναι σαν ιστορία που λέγεται παράκαιρα, που έρχεται και ξανάρχεται στο στόμα των αγροίκων.
20 Μια παροιμία από το στόμα του ανόητου θ’ αποδοκιμαστεί, γιατί δε θα την πει την ώρα που ταιριάζει.
21 Κάποιος μπορεί, εξαιτίας της φτώχειας του, να ’χει εμπόδια ν’ αμαρτήσει, κι έτσι να μην τον βασανίζουν τύψεις την ώρα που θα πάει ν’ αναπαυτεί.
22 Κάποιος μπορεί να χάσει τη ζωή του από ντροπή, και να τη χάσει γιατί δίνει σημασία σ’ έναν ανόητο.
23 Κάποιος μπορεί από ντροπή κάτι στο φίλο του να υποσχεθεί, και να τον κάνει δίχως λόγο εχθρό του.
24 Στον άνθρωπο το ψέμα είν’ ένα στίγμα ατιμωτικό, στων αμαθών το στόμα έρχεται και ξανάρχεται.
25 Ο κλέφτης είναι προτιμότερος από τον επαγγελματία ψεύτη, αλλά κι οι δυο βαδίζουν στην καταστροφή.
26 Άνθρωπος που το ψέμα συνηθίζει, θ’ ατιμαστεί· τον συνοδεύει αδιάκοπα η ντροπή του.
27 Αυτός που με σοφία μιλάει θα πάει μπροστά, κι ο άνθρωπος που ’χει φρόνηση, στους άρχοντες είν’ αρεστός.
28 Αυτός που καλλιεργεί τη γη θ’ αυξήσει τη σοδειά του, κι ο αρεστός στους άρχοντες, για τις αδικίες του κατανόηση θα βρει.
29 Οι φιλοξενίες και τα δώρα κλείνουν τα μάτια των σοφών, και σαν το φίμωτρο στο στόμα αποτρέπουν τους ελέγχους.
30 Σοφία κρυμμένη και καταχωνιασμένος θησαυρός σε τι ωφελούν;
31 Καλύτερος ο άνθρωπος που την ανοησία του κρύβει, παρά αυτός που κρύβει τη σοφία του.