1 Μεγάλος μόχθος δόθηκε σε κάθε άνθρωπο, ζυγός βαρύς έχει τεθεί πάνω στου Αδάμ τους απογόνους, από τη μέρα που θα βγουν απ’ την κοιλιά της μάνας τους, ως την ημέρα που θα γυρίσουν στην κοιλιά της γης, της μάνας όλων.
2 Οι στενοχώριες τους κι ο φόβος της καρδιάς τους είναι η αγωνιώδης σκέψη τους γι’ αυτό που προσδοκούν: Τη μέρα του θανάτου.
3 Από κείνον που κάθεται στο λαμπρό θρόνο, ίσαμε κείνον που εξαθλιωμένος κάθεται πάνω στο χώμα και στη στάχτη·
4 από κείνον που φοράει πορφύρα και στεφάνι, ίσαμε το ρακένδυτο, τσουβάλι που φορεί,
5 όλα είν’ οργή και φθόνος, ταραχές κι αναστάτωση, φόβος θανάτου, μνησικακία κι αλληλοφάγωμα· ακόμα και την ώρα που στο κρεβάτι του πέφτει κανείς για να ξεκουραστεί, τα όνειρα τις σκέψεις του ταράζουν.
6 Μόλις που πάει ν’ αναπαυτεί, κι αμέσως μες στον ύπνο του σαν σε ώρα συναγερμού, οράματα εφιαλτικά ταράζουν την καρδιά του κι είν’ έτοιμος να πάρει δρόμο για να σωθεί.
7 Όμως, την κρίσιμη στιγμή ξυπνάει κι απορεί πως ήταν μάταιος ο φόβος του.
8 Σε κάθε πλάσμα ζωντανό, από τον άνθρωπο ως τα κτήνη, μα στους αμαρτωλούς εφτά φορές περισσότερο, τέτοια συμβαίνουν:
9 Θάνατοι, αιματοχυσίες, διαμάχες, πόλεμοι, δυστυχία, πείνα, επιδημίες και καταστροφές.
10 Για τους παράνομους έγιναν όλ’ αυτά και γι’ αυτούς έγινε ο κατακλυσμός.
11 Όλα όσα προέρχονται απ’ τη γη, πάλι στη γη επιστρέφουν, όπως και όλα τα νερά ξαναγυρνούν στη θάλασσα.
12 Κάθε δωροδοκία κι αδικία θα χαθεί, αλλά η πιστότητα παντοτινά θα μένει.
13 Τ’ αγαθά των αδίκων θα στερέψουν καθώς ο χείμαρρος· όπως του κεραυνού η βροντή στην καταιγίδα, έτσι θα χαθούν.
14 Τα χέρια του ανοίγει ο άδικος για ν’ αποκτήσει· μα επειδή το νόμο παραβαίνει, όλα μέσ’ απ’ τα δάχτυλά του ξεγλιστρούν.
15 Οι απόγονοι των ασεβών μοιάζουν με τα φυτά που θέλουν ρίζες ν’ απλώσουνε σε βράχο αιχμηρό, αλλά κλαδιά πολλά δεν έχουν.
16 Είναι σαν το καλάμι που φυτρώνει πλάι στα νερά και στις όχθες των ποταμών, μα πριν απ’ όλα τ’ άλλα εκείνο ξεριζώνεται.
17 Η καλοσύνη είναι σαν ένας κήπος μ’ ευλογίες, κι η ελεημοσύνη μένει παντοτινά.
18 Είναι γλυκιά η ζωή, όταν κανείς μπορεί να ζει με άνεση απ’ τα υπάρχοντά του ή απ’ την εργασία του· μα κι απ’ τα δυο καλύτερο είναι όταν κάποιος βρίσκει ένα θησαυρό.
19 Τα παιδιά και το χτίσιμο μιας πόλης διαιωνίζουν τ’ όνομα του ανθρώπου· μα πιο πολύ κι από τα δυο υπολογίζεται μια αγνή γυναίκα.
20 Το κρασί ευφραίνει την καρδιά, όπως κι η μουσική· μα πιο πολύ κι από τα δυο η αγάπη της σοφίας.
21 Η φλογέρα και το ψαλτήρι τη μελωδία γλυκαίνουν· μα πιο πολύ κι από τα δυο η χαριτωμένη γλώσσα.
22 Την ομορφιά ποθεί το μάτι και τη χάρη· μα πιο πολύ κι από τα δυο του κάμπου το χλωρό χορτάρι.
23 Ο σύντροφος κι ο φίλος να συναντιούνται χαίρονται· μα πιο πολύ κι από τους δυο η γυναίκα με τον άντρα.
24 Τ’ αδέρφια κι οι υποστηριχτές σε δύσκολους χρειάζονται καιρούς· μα πιο πολύ κι από τους δυο λυτρώνει η ελεημοσύνη.
25 Το ασήμι κι ο χρυσός στεριώνουνε τα βήματα· μα πιο πολύ κι από τα δυο η συμβουλή η καλή.
26 Τα πλούτη και η δύναμη αναπτερώνουν την καρδιά· μα πιο πολύ κι από τα δυο ο σεβασμός στον Κύριο. Όποιος τον Κύριο σέβεται τίποτα δεν του λείπει και δε χρειάζεται να ψάξει για υποστήριξη.
27 Ο σεβασμός στον Κύριο είναι σαν κήπος μ’ ευλογίες και πιο καλή από κάθε δόξα η προστασία του.
28 Παιδί μου, ποτέ μη ζήσεις του ζητιάνου τη ζωή, γιατί είναι προτιμότερη από τη ζητιανιά η θανή.
29 Ο άνθρωπος που περιμένει από τραπέζι ξένο, ζει μια ζωή που δεν είναι ζωή, γιατί βεβηλώνεται με ξένα φαγητά· αλλά ένας άνθρωπος με γνώση και με μόρφωση θα φυλαχτεί απ’ αυτά.
30 Της επαιτείας το ψωμί είναι γλυκό στου αδιάντροπου το στόμα· μες στην κοιλιά του όμως θα καίει σαν τη φωτιά.